Son günlerde BDDK ve Merkez Bankası’nın kararları sonrasında merak edilen konulardan biri de zorunlu karşılık oldu. Özellikle KKM hesapları ile ilgili alınan karar sonrası yatırımcılar; Zorunlu karşılık nedir? Zorunlu karşılık oranı düşerse ne olur? Merkez Bankası zorunlu karşılık oranını artırırsa ne olur? gibi sorulara cevap arıyor. Bu makalemizde bu sorulara cevap arayacağız.
Zorunlu karşılık nedir?
Zorunlu karşılık, yatırımcılardan mevduat kabul eden bankaların, mevduatlara karşılık olarak Merkez Bankası’nda bulundurmak zorunda olduğu mevduatların miktarıdır. Bankaların zorunlu karşılık olarak bulundurmak zorunda olduğu bu mevduatların oranını Merkez Bankası belirler.
Bazı bankaların 90’lı yılların sonlarında ve 2001 krizinde iflas etmesi sonrası , bankaların bundan sonraki dönemlerde iflas riskine karşı bir koruma sağlanması amacıyla bu kural çıkarılmıştır. Zorunluk karşılık tabiri yerine munzam karşılık da denilmektedir.
Merkez Bankası zorunlu karşılık oranını artırırsa ne olur
Merkez bankası, bazı dönemlerde zorunlu karşılık oranlarında yaptığı değişikliklerle zorunlu karşılıkları aynı zamanda bir para politikası kontrol aracı olarak da kullanmaktadır. Eğer bankalar atıl rezervlere sahip değilse, zorunlu karşılık oranı artırıldığında bankalar verdikleri kredileri geri çağırırlar ve bu durum para arzının azalmasına neden olur. Zorunlu karşılık oranı düşürüldüğünde ise zorunlu karşılıkların bir kısmı kullanılabilir rezerv şekline dönüşür, bu da bankaların kredi tabanını artırır.
Zorunlu karşılık oranı düşerse ne olur?
Bankaların kredi tabanın genişlemesi de para arzının artmasına neden olur. Zorunlu karşılık oranının arttırılması piyasada dolaşımdaki paranın daraltılması anlamına gelen para politikasına, zorunlu karşılık oranının azaltılması ise genişlemeci para politikasına işaret eder. Daralan veya genişleyen para politikaları piyasada dolaşımdaki para miktarına etki ettiği için TL’nin değeri de politikanın durumuna göre etkilenir.
