Borsa İstanbul Pay piyasasında kullanılan emir türleri aşağıdaki gibidir:
- Piyasa Emri: Bu emir türü, alıcı veya satıcı tarafından hisse senedi alım/satım emrinin fiyat belirtilmeden verilmesini ifade eder. Bu emir türünde, hisse senedinin işlem gördüğü en iyi fiyat seviyesinde işlem gerçekleştirilir.
- Limitli Emir: Bu emir türünde, hisse senedi alım/satım emri veren tarafından fiyat limiti belirtilir. Bu limit, hisse senedi alım/satım işlemi gerçekleştirilmesi için kabul edilebilecek maksimum veya minimum fiyat seviyesini ifade eder.
- İhale Emri: Bu emir türü, hisse senedi halka arz işlemlerinde kullanılan bir emir türüdür. Bu emir türünde, yatırımcıların hisse senedi alımı için fiyat teklifi vermeleri ve tekliflerin değerlendirilmesi sonucu hisse senetlerinin dağıtımı gerçekleştirilir.
- Piyasa Yapıcılı Emir: Bu emir türü, Borsa İstanbul tarafından belirlenen piyasa yapıcıları tarafından kullanılan bir emir türüdür. Bu emir türü, belirli bir hisse senedi için piyasa yapıcısı tarafından verilen alım/satım emirlerini ifade eder.
- Ağırlıklı Ortalama Fiyat Emri: Bu emir türü, belirli bir dönemde hisse senedinin ağırlıklı ortalama fiyatı üzerinden işlem gerçekleştirilmesini ifade eder. Bu emir türü, belirli bir dönemde yapılan tüm işlemlerin ağırlıklı ortalaması üzerinden hisse senedi alım/satım işlemi gerçekleştirilmesini sağlar.
- Denge Emri: Bu emir türü, belirli bir seans süresi boyunca işlem görmemiş hisse senetleri için verilen bir emir türüdür. Bu emir türünde, belirli bir hisse senedi için alım/satım emri veren tüm yatırımcıların talepleri toplanır ve en uygun fiyat seviyesinde işlem gerçekleştirilir.
- Piyasadan limite emir türü: Borsada piyasadan limite emir, belirli bir hisse senedi için piyasa fiyatından değil, önceden belirlenmiş bir fiyat limiti üzerinden alım veya satım yapılmasını ifade eder. Bu emir türünde, yatırımcı belirlediği bir fiyat seviyesi üzerinden işlem gerçekleştirilmesini talep eder. Örneğin, bir hisse senedinin piyasa fiyatı 10 TL iken, yatırımcı bu hisse senedi için 9,50 TL seviyesinden alım yapmak istiyorsa, piyasadan limite emir verir. Bu durumda, hisse senedi fiyatı 9,50 TL’ye düştüğünde otomatik olarak alım işlemi gerçekleştirilir. Benzer şekilde, bir hisse senedinin piyasa fiyatı 10 TL iken, yatırımcı bu hisse senedi için 10,50 TL seviyesinden satış yapmak istiyorsa, yine piyasadan limite emir verir. Bu durumda, hisse senedi fiyatı 10,50 TL’ye yükseldiğinde otomatik olarak satış işlemi gerçekleştirilir. Piyasadan limite emir, limitli emirler arasında en hızlı şekilde gerçekleşen emir türüdür. Ancak, emir veren fiyat limitine bağlı olarak işlem gerçekleşmeyebilir veya sınırlı bir fiyat aralığında işlem yapılabilir.
- Koşullu emir: Borsada koşullu emir, hisse senedinin belirli bir fiyat seviyesine geldiğinde alım veya satım yapılmasını talep eden emir türüdür. Bu emir türü, limitli emirlerin bir türüdür ve fiyat koşullarına bağlı olarak işlem yapılmasını sağlar. Örneğin, bir yatırımcı, bir hisse senedinin fiyatının belirli bir seviyeye ulaşması durumunda, hisse senedini belirli bir fiyat seviyesinde almak veya satmak isteyebilir. Bu durumda, yatırımcı koşullu emir vererek, belirli bir fiyat seviyesine ulaşıldığında alım veya satım işlemi gerçekleşmesini sağlayabilir. Koşullu emirlerde fiyat koşulları yanı sıra, zaman koşulları da belirlenebilir. Örneğin, yatırımcı, bir hisse senedinin belirli bir fiyat seviyesine ulaşması durumunda belirli bir süre içinde alım veya satım yapmak isteyebilir. Bu durumda, yatırımcı koşullu emir vererek, hisse senedinin belirli bir fiyat seviyesine ulaşıldığı tarihten sonra belirli bir süre içinde alım veya satım işlemi gerçekleştirilmesini talep edebilir. Koşullu emirler, yatırımcılara fiyat hareketlerine hızlı ve otomatik olarak yanıt verebilme imkanı sağlar. Ancak, fiyat seviyelerinin yanlış tahmin edilmesi veya koşulların yerine getirilmemesi durumunda, emir gerçekleşmeyebilir veya beklenenden farklı sonuçlar doğabilir. Bu nedenle, koşullu emir verilirken dikkatli olmak ve piyasa koşullarını iyi analiz etmek önemlidir.
- Zincir emir: Borsada zincir emir, belirli koşulların gerçekleşmesi durumunda otomatik olarak belirlenmiş diğer emirlerin aktive edilmesini sağlayan bir emir türüdür. Zincir emirler, birincil emirin gerçekleşmesi durumunda ikincil, üçüncül ve diğer emirlerin sırayla aktive edilmesini sağlayarak, yatırımcıların riskini azaltmalarına yardımcı olur. Örneğin, bir yatırımcı bir hisse senedinin belirli bir fiyat seviyesine ulaşması durumunda alım yapmak isteyebilir. Bu durumda, yatırımcı zincir emir vererek, hisse senedinin belirli bir fiyat seviyesine ulaşması durumunda otomatik olarak bir alım emri verilmesini sağlayabilir. Aynı şekilde, yatırımcı bir hisse senedinin belirli bir fiyat seviyesine ulaşması durumunda satım yapmak istiyorsa, yine zincir emir vererek, hisse senedinin belirli bir fiyat seviyesine ulaşması durumunda otomatik olarak bir satım emri verilmesini sağlayabilir. Zincir emirler, yatırımcılara risk yönetiminde kolaylık sağlar ve otomatik bir işlem mekanizması sunar. Ancak, belirlenmiş koşulların yanlış tahmin edilmesi veya piyasa koşullarının beklenmedik şekilde değişmesi durumunda, zincir emirler beklenenden farklı sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, yatırımcıların zincir emir verirken dikkatli olmaları ve piyasa koşullarını iyi analiz etmeleri önemlidir.
