Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler zaman zaman sermaye artırımı kararları alarak şirket sermayesini büyütme yoluna gider. Sermaye artırımı yollarından biri bedelli sermaye artırımıdır. Peki bedelli sermaye artırımı nedir? Bedelli sermaye artırımında ne yapmalı? Borsada bedelli sermaye artırımı hisseyi Nasıl Etkiler? Bedelli sermaye artırımı iyi midir? Bu yazımızda bu soruların cevaplarını ele alacağız.
Bedelli Sermaye artırımı nedir?
Bedelli Sermaye artırımı, şirketlerin dış kaynaklardan temin etmiş oldukları yeni kaynaklar karşılığında mevcut olan ödenmiş sermaye miktarını yükseltme işlemidir. Bedelli sermaye artırımında karşılık olarak hisse senedi dağıtılır.
Diğer sermaye artırım yöntemi olan Bedelsiz sermaye artırımı, bir şirketin kendi iç kaynaklarını ve kârlarını kullanarak mevcut olan ödenmiş sermaye miktarını yükseltme işlemidir. Dolayısıyla şirketin kendi kaynakları yerine dış kaynaklardan yararlanarak bedelli sermaye artırımı yapılabilir.
Bedelli rüçhan hakkı nedir ?
Ortakların bedelli sermaye artırımına katılma hakkına rüçhan hakkı denir. Yatırımcılar kendi payları oranında yeni hisse senedi alma hakkına sahiptir. Şirketlerin maddi ihtiyaçları karşılamak için başvurdukları yöntemlerin başında gelen bedelli sermaye artırımı, şirket hisselerinin satılması yoluyla yapılır. Bedelsiz sermaye artırımı yapıldığında şirketin kasasına para girmezken bedelli sermaye artırımında şirketin kasasına para girmektedir.
Bedelli sermaye artırımında ne yapmalı?
Bedelli sermaye artırımının amacı şirketin kasasına para girmesiyle nakit kolaylığı sağlanmasıdır. Şirketler bazı dönemlerde borçlarını ödemek amacıyla bedelli sermaye artırımı yoluna gidebilmektedir. Enflasyon, faiz, emtia veya döviz kurunda yaşanan dalgalanmaların yaşandığı dönemlerde bedelli sermaye artırımı şirketler tarafından tercih edilebilmektedir. Şirketlerin faaliyet alanındaki sektörde durgunluk olduğu dönemlerde nakit ihtiyacı için bedelli sermaye artırımı şirketler tarafından tercih edilebilmektedir. Şirketler üretim veya satış kapasitelerini artırmak için bazı zamanlarda yatırım miktarlarını artırmak ve gelecekte yatırımların karşılığını almak isteyebilirler. Yatırımların yapılabilmesi için nakit ihtiyacını karşılamak amacıyla bedelli sermaye artırımı yapılabilmektedir.
Bedelli sermaye artırımı kararı alacak olan şirketlerin nakit ihtiyacı, elde edilecek gelirin kullanım yerleri, şirketin finansal durumu ve yatırım planlarını incelemek, bedelli sermaye artırımında yatırımcıların ne yapması gerektiği konusunda yardımcı olacaktır.
Borsada bedelli sermaye artırımı hisseyi Nasıl Etkiler?
Şirketlerin sermayesi, ülkelerin enflasyon dönemlerinde zaman geçtikçe düşük hale gelecektir. Şirketin ödenmiş sermayesinin enflasyon nedeniyle düşük hale gelmesi, piyasalarda şirket değerinin düşmesi anlamına gelecektir. Bu nedenle şirketler sermayelerinin enflasyon karşısında düşük kalmaması için bazı dönemlerde sermaye artırımı gerçekleştirirler.
Bedelli sermaye artırımının vergi avantajı da söz konusudur. Finans, banka ve sigorta alanlarında faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri dışındaki diğer şirketler sermayenin nakden karşılanması halinde, bu tutarı kurum kazancından düşürebilir.
Şirketler bedelli sermaye artırımı sonrası kısa vadeli borçlarını ödemeleri sonrasında nakit dengesinde kısa vade dengelenme söz konusu olduğu için uzun vadeli borçlarını ödeme konusunda daha rahat ödeme dengesine kavuşur. Şirketlerin nakit dengesini sermaye artırımı sonrası düzenli hale getirmesi halinde orta ve uzun vadede şirket hisselerine olumlu yansıma ihtimali artar. Genellikle borç ödeme maksatlı yapılan bedelli sermaye artırımları, hisse fiyatlarına kısa vade olumsuz yansıyabilir.
Aynı zamanda yatırım amaçlı kaynak ihtiyacı için bedelli sermaye artırımı yapıldığı taktirde, şirket yatırımlarının ileride karlılık artmasıyla sonuçlanacağı beklentisi, yatırımcıları ikna ederse kısa veya uzun vade hisse fiyatlarına olumlu yansıma ihtimali artar.
Herhangi borç sorunu olmayan veya yatırım planı olmayan şirketler de bedelli sermaye artırımı yapabilirler. Şirketler yeni varlıklar edinmek veya şirketin hacmini artırmak için de sermaye artırım yöntemini kullanabilirler.
Sermaye artırımı sonrası elde edilen kaynaklar doğru kullanıldığı taktirde şirketlerin kârlılığı artar ve buna bağlı olarak ticari kredibilitesine de olumlu etkileri olur. Orta veya uzun vadede hisselere olumlu yansıyabilir.
Bazı şirketler finansal olarak çok zorlu dönemler yaşayabilirler. Bedelli sermaye artırımı işletmenin veya şirketlerin iflas etme riskini azaltır.
Bedelli sermaye artırımı iyimidir? Süreç nasıl işler?
Şirketler yönetim kurulu kararıyla bedelli sermaye artırımı kararı alır. Bedelli sermaye artırımının incelenip onaylanması için şirketler tarafından Sermaye Piyasası Kurulu’na başvuru yapılır. Bir süre sonra Sermaye Piyasası Kurulu tarafından şirketlerin bedelsiz sermaye artırımı başvurusu onaylanır. Onaylanma sürecinden sonra bölünme tarihi belirlenir. Bölünme tarihinden önce elinde hisse senedi bulunduran tüm yatırımcılar bedelli sermaye artırımına katılmaya hak kazanır. Rüçhan hakkının kullanım süresi en az 15 en çok ise 60 gündür. Rüçhan hakkını kullanmak istemeyen hissedarlar bu haklarını hisse senedinden bağımsız olarak Rüçhan Hakkı Kupon Pazarında satabilirler. Hisse senedi satar gibi rüçhan hakkı satılabilir. Rüçhan pazarında hisse kodunun yanına “R” harfi eklenerek rüçhan hakkı olduğunun anlaşılması sağlanır. Rüçhan hakkı bedeli, hisse piyasasında olduğu gibi rüçhan pazarındaki arz talep dengelerine göre fiyatlanır.
Bedelli sermaye artırımı hesaplama. formülü
Bedelli sermaye artırımı sonrasında bölünmesi gerçekleşen hissenin yeni değerinin hesaplama formülü aşağıdaki gibidir.
(Eski hisse fiyatı + Rüçhan hakkı fiyatı x Bedelli sermaye artırım oranı) / (1+ Bedelli sermaye artırım oranı)
Not: Formüldeki bedelli sermaye artırımı oranı olarak görülen değer, %200 artırım olacaksa 2 şeklinde alınır.
Bedelli sermaye artırımı hesaplama örneği
100 milyon TL ödenmiş sermayesi ve 800 milyon TL öz sermayesi bulunan bir şirketin, bedelli sermaye artırımı yapacağını düşünelim. Sermaye artırımı öncesi şirketin eski hisse fiyatı ise 5 TL olduğunu düşünelim. Rüçhan hakkı fiyatı 1 TL olsun. Şirket %300 bedelli sermaye artırımı yaptığında formül şu şekilde olacaktır.
(5 + 1 x 3)/ (1+ 3) = 2 TL yeni hisse fiyatı olur.
Hesaplama sonucunda bölünme sonrası hisse fiyatı 5 TL’den 2 TL’ye düşmektedir. Öte yandan pay sahiplerinin elindeki hisse sayıları 1+ (%300)= 4 kat artmış durumda olacaktır.
Bedelli sermaye artırımına Katılmazsam ne Olur?
Bedelli sermaye artırımına katılmak yatırımcıların tercihine kalan bir durumdur ve zorunlu değildir. Yatırımcılar rüçhan hakkını kullanmayabilir ve hisselerini satma yoluna gidebilirler.
Bedelli sermaye artırımı sonrası hisse fiyatı
Bir şirketin 1 TL rüçhan hakkıyla %250 oranında bedelli sermaye artırımı yapacağını düşünelim. Hissenin borsadaki fiyatının 8 TL olduğunu, ödenmiş sermayesinin 100 milyon TL olduğunu varsayalım.
Yeni hisse fiyatı formülü: (8+1×2.5)/(1+2.5)=3 TL hisse yeni fiyatı bulunur.
Piyasa değeri: Ödenmiş sermaye x hisse fiyatı
Bölünme öncesi piyasa değeri= 100 milyon x 8 = 800 milyon TL
Bölünme sonrası ödenmiş sermaye formülü: Eski ödenmiş sermaye x (1+Sermaye artırım oranı)
Bölünme sonrası ödenmiş sermaye= 100 milyon x(1+2.5)= 350 milyon TL
Bölünme sonrası piyasa değeri= 350 milyon x 3 = 1,050 milyar TL
Örnekte görüldüğü gibi ödenmiş sermaye rakamı 100 milyon TL den 350 Milyon TL ye yükselecektir. Dolayısıyla hisse senedi sayısı 3,5 katına yükselecektir.
Bir yatırımcıda 4000 lot hisse varsa bölünme sonrası 4000×3,5= 14000 lot sahibi olacaktır.
Böylece bedelli sermaye artırımına katılmak isteyen yatırımcı bölünme sonrası 1 TL rüçhan hakkıyla ekstra 10000 lota daha sahip olacağı için 1×10000= 10000 TL ödemek zorundadır.
Bölünme öncesi 4000 lot ve 8 TL hisse fiyatıyla 32000 TL değerinde hissesi olan yatırımcı, bölünmeden sonra 10000 TL katılım bedeli ödeyerek 14000 lot ve 3 TL hisse değeriyle 42000 TL değerinde hisse senedi sahibi olacaktır.
